I. Vì sao cần ban hành Nghị định 60/2021 thay thế Nghị định 16/2015/NĐ-CP
Từ năm 2015, Nghị định 16/2015/NĐ-CP là khung pháp lý đầu tiên trao quyền tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp công lập. Nhờ đó, nhiều cơ quan, trường học, bệnh viện bắt đầu có thể tự tổ chức hoạt động, quản lý chi phí và tạo nguồn thu.
Tuy nhiên, sau 6 năm triển khai, mô hình này dần bộc lộ những bất cập: quy định còn chung chung, chưa tách bạch rõ giữa tự chủ tài chính và tự chủ chuyên môn, chưa có hướng dẫn cụ thể cho từng nhóm đơn vị.
Trước thực tế đó, Nghị định 60/2021/NĐ-CP được ban hành để thay thế và hoàn thiện phần cơ chế tài chính của Nghị định 16. Văn bản mới giúp xác định rõ ràng quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các đơn vị sự nghiệp trong việc sử dụng ngân sách, nguồn thu hợp pháp và tài sản công.
II. Những điểm mới nổi bật của Nghị định 60/2021
1.Phân loại 4 nhóm mức độ tự chủ tài chính
Các đơn vị được chia thành 4 nhóm cụ thể:
- Tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư.
- Tự bảo đảm chi thường xuyên.
- Tự bảo đảm một phần chi thường xuyên.
- Do Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên.
Phân loại này giúp đánh giá đúng năng lực tài chính và xây dựng kế hoạch ngân sách phù hợp, tránh tình trạng “tự chủ hình thức”.
2. Cụ thể hóa quy trình ban hành Quy chế chi tiêu nội bộ
Nếu trước đây mỗi nơi làm một kiểu thì nay, Nghị định 60 quy định rõ: quy chế chi tiêu phải thể hiện nguyên tắc chi đúng mục đích, tiết kiệm, minh bạch; có ý kiến tập thể; và được công khai trong toàn đơn vị.
Nhờ đó, quy chế chi tiêu nội bộ trở thành công cụ quản trị tài chính thực chất chứ không chỉ là thủ tục.
3. Mở rộng phạm vi nguồn thu hợp pháp
Ngoài ngân sách nhà nước, các đơn vị có thể chủ động khai thác thêm các nguồn từ dịch vụ sự nghiệp công, tài sản công, liên doanh – liên kết hoặc tài trợ, viện trợ hợp pháp.
Điều này thúc đẩy đơn vị sự nghiệp tự chủ tài chính hoạt động năng động hơn, tạo ra nguồn lực bền vững.
4. Tăng cường kiểm tra, công khai và trách nhiệm người đứng đầu
Người đứng đầu phải chịu trách nhiệm trực tiếp về hiệu quả quản lý tài chính, báo cáo và công khai kết quả thu – chi định kỳ.
Cơ quan chủ quản và cơ quan tài chính có quyền kiểm tra, đánh giá mức độ thực hiện cơ chế quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp để kịp thời điều chỉnh.
III. So sánh giữa Nghị định 60/2021 và Nghị định 16/2015/NĐ-CP
Nghị định 16/2015 mang tính khung, còn Nghị định 60/2021 là bản hoàn thiện tập trung vào tài chính – giúp các đơn vị áp dụng dễ hơn và đồng bộ hơn.
| Nội dung | NĐ 16/2015 | NĐ 60/2021 |
| Phạm vi điều chỉnh | Tự chủ tổng thể (tổ chức – nhân sự – tài chính) | Tập trung vào tự chủ tài chính |
| Mức độ tự chủ | 2 nhóm lớn | 4 nhóm chi tiết |
| Quy chế chi tiêu nội bộ | Chưa có hướng dẫn | Có quy định rõ nguyên tắc, nội dung, quy trình |
| Nguồn thu | Chủ yếu từ NSNN | Mở rộng nhiều nguồn hợp pháp khác |
| Trách nhiệm người đứng đầu | Mức khái quát | Gắn chặt với kết quả tài chính và công khai báo cáo |
Sự khác biệt cốt lõi của Nghị định 60 là chuyển từ “giao quyền” sang “trao quyền kèm trách nhiệm”. Đơn vị có thể tự chủ, nhưng phải minh bạch, công khai và chịu trách nhiệm về hiệu quả sử dụng kinh phí.
IV. Ý nghĩa thực tiễn của Nghị định 60/2021
1. Tăng quyền chủ động và linh hoạt tài chính
Các đơn vị nay được quyền quyết định cách tự chủ tài chính, tự xây dựng mức chi trong phạm vi cho phép, lựa chọn mô hình khai thác dịch vụ để tạo nguồn thu hợp pháp.
Nhờ đó, nhiều đơn vị đã chủ động cân đối thu – chi, từng bước giảm gánh nặng ngân sách.
2. Đổi mới phương thức quản lý nhà nước
Cơ chế “xin – cấp” dần được thay bằng cơ chế “đặt hàng – giao quyền”. Quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp công lập chuyển từ kiểm soát đầu vào sang kiểm soát theo kết quả đầu ra, gắn với trách nhiệm giải trình của người đứng đầu.
3. Nâng cao tính minh bạch và hiệu quả chi tiêu
Các khoản thu, chi đều phải được công khai trong nội bộ, có hồ sơ và quy trình rõ ràng.
Điều này không chỉ giúp phòng ngừa sai phạm mà còn tạo niềm tin, sự đồng thuận trong tập thể cán bộ, viên chức.
4. Tạo động lực cải tiến chất lượng dịch vụ công
Khi được trao quyền tự chủ tài chính, đơn vị có điều kiện nâng cao năng lực quản trị, đầu tư cơ sở vật chất và cải thiện thu nhập cho người lao động – từ đó nâng chất lượng dịch vụ công mà không tăng gánh nặng ngân sách.
V. Kết luận
Nghị định 60/2021 không chỉ là bước hoàn thiện kỹ thuật tài chính, mà còn là bước tiến về tư duy quản lý tài chính công – lấy hiệu quả, trách nhiệm và minh bạch làm trung tâm.
Hiểu và áp dụng đúng nghị định sẽ giúp đơn vị sự nghiệp tự chủ tài chính vận hành linh hoạt, sử dụng nguồn lực hiệu quả và hướng tới phát triển bền vững.
👉 Để nắm rõ hơn cách thực hiện trên thực tế, anh/chị có thể xem thêm:
- [Bài 1: Hướng dẫn xây dựng Quy chế chi tiêu nội bộ theo Nghị định 60/2021/NĐ-CP]
- [Bài 2: Tự chủ tài chính đơn vị sự nghiệp công lập – Chìa khóa nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công]
- [Bài 3: Hướng dẫn thực Nghị định 60/2021/NĐ-CP]
Và đặc biệt, tham gia khóa “Tập huấn, hướng dẫn Nghị định 60/2021/NĐ-CP” do Note Edu tổ chức để:
- Nắm vững quy định, biểu mẫu, cách xây dựng và áp dụng quy chế chi tiêu nội bộ thực tế.
- Hiểu sâu hơn cơ chế quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp trong mô hình tự chủ.
- Nhận chứng nhận hoàn thành khóa học, phục vụ công tác chuyên môn.
👉 Đăng ký ngay tại đây: Đăng ký
Liên hệ với NOTE EDU:
Hotline: 0936.557.916
Email: edu@note.com.vn
Website: note.edu.vn
Facebook: Viện Đào tạo quản trị và Hợp tác quốc tế
Địa chỉ: Đường D4, KDC Hồng Loan, P.Hưng Thạnh, Q.Cái Răng, TP. Cần Thơ
