Đừng để bị tinh giản mà không hiểu lý do! Nghị định 178 về tinh giản biên chế quy định rõ đối tượng, điều kiện và nguyên tắc thực hiện mới nhất. Trong bối cảnh cải cách hành chính và tinh gọn bộ máy nhà nước, Nghị định 178 về tinh giản biên chế được ban hành như một bước đi cụ thể nhằm sắp xếp lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức theo hướng hiệu quả hơn. Văn bản này không chỉ xác định rõ các đối tượng và điều kiện áp dụng, mà còn đặt ra nguyên tắc và quy trình thực hiện chặt chẽ.
I. Tinh giản biên chế theo Nghị định 178 là gì?
Nghị định 178/2024/NĐ-CP, ban hành ngày 31/12/2024 và có hiệu lực từ 15/02/2025. Đây là nghị định thay thế Nghị định 108/2014/NĐ-CP về tinh giản biên chế.
Mục đích của Nghị định 178 là tinh gọn bộ máy, loại bỏ những vị trí việc làm không còn phù hợp hoặc không đáp ứng yêu cầu, đồng thời tạo điều kiện cho những người không còn phù hợp với vị trí công tác hiện tại được giải quyết chế độ một cách nhân văn, hợp lý.Tinh giản biên chế theo Nghị định 178 được hiểu là việc rà soát, đánh giá lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập… từ đó tiến hành cắt giảm những người không đáp ứng yêu cầu, hoặc bố trí lại phù hợp với vị trí việc làm, đảm bảo bộ máy vận hành hiệu quả.
Nghị định này đưa ra các nguyên tắc tinh giản như:
- Đảm bảo công khai, minh bạch, công bằng.
- Dựa trên tiêu chí về năng lực, vị trí việc làm và hiệu quả công tác.
- Có chính sách hỗ trợ hợp lý đối với người thuộc diện tinh giản.
II. Đối tượng áp dụng theo Nghị định 178
Căn cứ tại Điều 2 Nghị định 178 về tinh giản biên chế quy định đối tượng áp dụng gồm:
– Cán bộ, công chức, viên chức, người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị và lực lượng vũ trang do sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính các cấp (sau đây viết tắt là sắp xếp tổ chức bộ máy) quy định tại Điều 1 Nghị định 178/2024/NĐ-CP, bao gồm:
+ Cán bộ, công chức, viên chức lãnh đạo, quản lý và công chức, viên chức;
+ Cán bộ, công chức cấp xã;
+ Người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động theo quy định của pháp luật lao động trước thời điểm ngày 15 tháng 01 năm 2019 và người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động được áp dụng chính sách như công chức (sau đây viết tắt là người lao động);
+ Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng thuộc Quân đội nhân dân Việt Nam;
+ Sĩ quan, hạ sĩ quan hưởng lương, công nhân công an và lao động hợp đồng hưởng lương từ ngân sách nhà nước thuộc Công an nhân dân;
+ Người làm việc trong tổ chức cơ yếu.
– Cán bộ không đủ điều kiện về tuổi tái cử, tái bổ nhiệm giữ các chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội và cán bộ nghỉ thôi việc theo nguyện vọng thực hiện theo quy định tại Nghị định khác của Chính phủ.
III. Điều kiện và nguyên tắc tinh giản biên chế theo quy định
Theo Nghị định 178/2024/NĐ-CP, để được áp dụng chính sách tinh giản biên chế, người lao động phải thuộc đối tượng được tinh giản và đồng thời đáp ứng một hoặc một số điều kiện nhất định. Dưới đây là các tiêu chí cơ bản:
1. Các tiêu chí bắt buộc
- Về độ tuổi:
Người đủ tuổi nghỉ hưu trong vòng 10 năm nhưng chưa đủ điều kiện theo quy định có thể được xem xét tinh giản sớm kèm hỗ trợ nếu có nguyện vọng. - Về sức khỏe:
Người mắc bệnh hoặc suy giảm sức khỏe không còn đủ khả năng công tác, có kết luận của cơ quan y tế. - Về trình độ, năng lực chuyên môn:
- Không đạt chuẩn theo vị trí việc làm.
- Không hoàn thành nhiệm vụ 2 năm liên tiếp hoặc có một năm không hoàn thành, một năm hoàn thành thấp.
- Không đáp ứng yêu cầu chuyển đổi vị trí theo quy định mới (ví dụ: kế toán chưa có chứng chỉ/chuyên môn phù hợp).
2. Nguyên tắc thực hiện chính sách, chế độ
Căn cứ tại Điều 3 Nghị định 178/2024/NĐ-CP quy định:
- Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, phát huy vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội và Nhân dân trong quá trình thực hiện chính sách, chế độ.
- Bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, minh bạch và theo quy định của pháp luật.
- Bảo đảm chậm nhất sau 05 năm kể từ ngày quyết định sắp xếp tổ chức bộ máy của cấp có thẩm quyền có hiệu lực thi hành thì số lượng cán bộ lãnh đạo, quản lý và số lượng cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ở các cơ quan, tổ chức đơn vị trong hệ thống chính trị sau sắp xếp theo đúng quy định.
- Bảo đảm chi trả chính sách, chế độ kịp thời, đầy đủ theo quy định của pháp luật; sử dụng đúng, hiệu quả ngân sách nhà nước.
- Từng cơ quan, tổ chức, đơn vị phải thực hiện rà soát, đánh giá tổng thể cán bộ, công chức, viên chức và người lao động công tâm, khách quan trên cơ sở đánh giá phẩm chất, năng lực, kết quả thực hiện và mức độ hoàn thành nhiệm vụ theo yêu cầu vị trí việc làm của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động; trên cơ sở đó thực hiện sắp xếp, tinh giản biên chế và thực hiện chính sách, chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức và người lao động.
- Tập thể lãnh đạo cấp ủy, chính quyền và người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị chịu trách nhiệm trong đánh giá, sàng lọc, lựa chọn đối tượng nghỉ việc gắn với việc cơ cấu và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thuộc phạm vi quản lý để cơ quan, tổ chức, đơn vị hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.
- Một đối tượng đủ điều kiện hưởng nhiều chính sách, chế độ quy định tại các văn bản khác nhau thì chỉ được hưởng một chính sách, chế độ cao nhất.
- Các bộ, ban, ngành ở trung ương và các cơ quan, tổ chức, đơn vị ở cấp tỉnh phải cử khoảng 5% cán bộ, công chức, viên chức trong biên chế của cơ quan, tổ chức, đơn vị đi công tác ở cơ sở.
IV. Quy trình thực hiện tinh giản biên chế theo Nghị định 178
Quy trình dưới đây được tổng hợp từ thực tiễn triển khai tinh giản biên chế theo các nghị định trước đây và dự kiến tiếp tục áp dụng với Nghị định 178. . Chi tiết về thủ tục, hồ sơ và biểu mẫu sẽ được quy định cụ thể tại các Thông tư hướng dẫn của Bộ Nội vụ và Bộ Tài chính trong thời gian tới.
Bước 1: Rà soát và đánh giá
- Cơ quan tổ chức đánh giá lại toàn bộ nhu cầu vị trí việc làm theo Đề án vị trí đã phê duyệt.
- Rà soát từng cán bộ, viên chức theo tiêu chí tinh giản: hiệu quả công việc, năng lực chuyên môn, độ tuổi, sức khỏe…
Bước 2: Lập danh sách và xin ý kiến
- Lập danh sách dự kiến tinh giản theo biểu mẫu.
- Tổ chức lấy ý kiến cấp ủy Đảng, đoàn thể, tập thể lãnh đạo đơn vị.
- Công khai danh sách trong nội bộ đơn vị trước khi trình cấp có thẩm quyền.
Bước 3: Ra quyết định tinh giản và chi trả chế độ
- Cấp có thẩm quyền (ví dụ: UBND tỉnh, Bộ/ngành chủ quản) ra quyết định tinh giản biên chế.
- Bộ phận kế toán phối hợp với phòng tổ chức thực hiện chi trả chế độ, bao gồm:
- Trợ cấp thôi việc
- Hỗ trợ nghỉ hưu sớm (nếu có)
- Các khoản khác theo số năm công tác, hệ số lương
Bước 4: Theo dõi sau tinh giản
- Lưu hồ sơ, theo dõi sau tinh giản để ngăn chặn khiếu nại, khiếu kiện không hợp lý.
- Tổng hợp, báo cáo kết quả tinh giản theo quý/năm lên cấp quản lý (phục vụ kiểm toán, thanh tra tài chính…).
➡️ Ghi chú dành cho kế toán: Việc chi trả phải đúng mốc thời gian, chế độ, mã mục lục ngân sách theo hướng dẫn Bộ Tài chính. Cần chuẩn bị kỹ biểu mẫu, bảng tính, hồ sơ lưu chứng từ liên quan.
V. Một số câu hỏi thường gặp
1. Tôi là giáo viên/nhân viên hành chính có nằm trong diện tinh giản?
Có thể.
Nếu bạn là viên chức làm việc trong đơn vị sự nghiệp công lập, bạn nằm trong diện rà soát tinh giản nếu:
- Đơn vị có sự sắp xếp, tổ chức lại (sáp nhập, giải thể trường, lớp)
- Không đáp ứng yêu cầu chuyên môn, ó 02 năm liên tiếp không hoàn thành nhiệm vụ.
- Tự nguyện xin nghỉ theo chính sách tinh giản.
Gợi ý cho kế toán: cần theo dõi danh sách tinh giản từ phòng tổ chức, không tự ý xác định đối tượng tinh giản.
2. Có thể xin tinh giản tự nguyện được không?
Có.
Nghị định 178 cho phép cán bộ, công chức, viên chức có nguyện vọng tự nguyện nghỉ việc hoặc nghỉ hưu sớm, nếu:
- Đơn vị có kế hoạch tinh giản biên chế được phê duyệt.
- Người xin tinh giản cam kết không khiếu kiện, không xin trở lại làm việc.
- Được cấp thẩm quyền đồng ý và thực hiện đúng quy trình.
3. Nếu bị tinh giản có được hỗ trợ gì không?
Có.
Người bị tinh giản (do yếu tố khách quan hoặc không đáp ứng vị trí việc làm) vẫn được hưởng đầy đủ các chế độ hỗ trợ theo quy định:
- Trợ cấp thôi việc hoặc nghỉ hưu.
- Hỗ trợ tiền lương, đóng BHXH, BHYT, đào tạo lại nếu có yêu cầu.
- Không bị trừ % lương hưu nếu nghỉ trước tuổi theo diện tinh giản.
VI. Kết luận
Nghị định 178/2024/NĐ-CP mở ra cơ hội tinh gọn bộ máy, đồng thời đảm bảo quyền lợi cho cán bộ, công chức, viên chức thuộc diện tinh giản. Những ai đang nằm trong nhóm rà soát nên chủ động tìm hiểu quy định, chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và lựa chọn phương án phù hợp với hoàn cảnh cá nhân. Đối với bộ phận kế toán, cần theo sát hướng dẫn mới nhất để thực hiện chi trả chế độ chính xác, kịp thời và đúng quy định.
Hotline: 090 283 1123
Email: notevn.jsc@gmail.com
Website: note.edu.vn
Facebook: Viện Đào tạo quản trị và Hợp tác quốc tế
Địa chỉ: Đường D4, KDC Hồng Loan, P.Hưng Thạnh, Q.Cái Răng, TP. Cần Thơ