I. Giới thiệu Luật Giá 2023
Luật Giá 2023 (số 16/2023/QH15) được Quốc hội thông qua ngày 19/6/2023, có hiệu lực từ ngày 01/7/2024. Nhằm tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp lý về quản lý giá và các vấn đề liên quan đến hoạt động định giá hàng hóa, dịch vụ trên thị trường. Việc ban hành Luật Giá 2023 giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giá, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người tiêu dùng, đồng thời thúc đẩy môi trường kinh doanh công bằng và ổn định.
II. Những cơ quan Nhà nước chịu trách nhiệm thực thi
Bộ Tài chính: Chịu trách nhiệm chính trong việc xây dựng chính sách, hướng dẫn thực thi và quản lý giá trên phạm vi cả nước.
Ban hành các quy định, danh mục hàng hóa và dịch vụ thuộc diện Nhà nước quản lý giá.
Xây dựng khung pháp lý cho hoạt động thẩm định giá, kiểm soát và điều chỉnh giá các mặt hàng thiết yếu
Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính):
Giám sát, thẩm định giá và đề xuất điều chỉnh giá đối với hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục Nhà nước kiểm soát giá.
Thực hiện thanh tra, kiểm tra hoạt động kinh doanh, niêm yết giá và kê khai giá của doanh nghiệp.
Tổng hợp dữ liệu về giá thị trường, dự báo xu hướng giá cả để báo cáo lên Chính phủ..
UBND các tỉnh, thành phố:
Tổ chức triển khai các quy định về giá trong phạm vi tỉnh/thành phố.
Kiểm tra việc niêm yết giá tại các chợ, siêu thị, cửa hàng và đơn vị kinh doanh.
Xử lý các hành vi vi phạm về thao túng giá, bán hàng không niêm yết giá hoặc gian lận giá.
Thanh tra Tài chính, Thanh tra Chính phủ:
Thanh tra hoạt động của các tổ chức, doanh nghiệp liên quan đến thực hiện quy định về giá.
Kiểm tra việc tuân thủ chính sách giá của các cơ quan Nhà nước, đơn vị hành chính sự nghiệp.
Xử lý hành vi đầu cơ, thao túng giá, báo cáo sai lệch giá nhằm trục lợi hoặc gây ảnh hưởng đến nền kinh tế.
III Những quy định quan trọng cần chú ý
3.1 Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá:
Theo Luật Giá năm 2023, Nhà nước trực tiếp định giá hoặc kiểm soát giá đối với các mặt hàng thiết yếu nhằm đảm bảo ổn định kinh tế, an sinh xã hội và tránh biến động giá quá mức.
Danh mục hàng hóa, dịch vụ thuộc diện quản lý giá gồm:
✔ Năng lượng: Xăng dầu, khí đốt, than phục vụ sản xuất và tiêu dùng.
✔ Điện, nước sạch: Cung cấp điện cho sinh hoạt và sản xuất; giá nước sạch tại đô thị.
✔ Dịch vụ y tế: Giá khám chữa bệnh, viện phí tại các cơ sở y tế công lập.
✔ Giáo dục: Học phí tại các cơ sở giáo dục công lập theo từng cấp học.
✔ Thuốc chữa bệnh: Danh mục thuốc thiết yếu thuộc diện Nhà nước kiểm soát giá.
✔ Giao thông vận tải: Giá vé đường sắt, hàng không nội địa do Nhà nước kiểm soát.
✔ Các loại phí dịch vụ công: Giá dịch vụ sử dụng hạ tầng cảng biển, phí BOT giao thông.
✔ Bất động sản và đất đai: Bảng giá đất, khung giá thuê đất, mức bồi thường giải phóng mặt bằng.
Lưu ý: Danh mục này có thể thay đổi theo quyết định của Chính phủ, căn cứ vào tình hình thực tế. Các mặt hàng thuộc danh mục phải được kê khai, niêm yết giá và chịu sự giám sát của cơ quan chức năng.
3.2 Cơ chế quản lý giá theo Luật Giá 2023
Luật Giá 2023 quy định cơ chế quản lý giá chặt chẽ hơn, bao gồm:
Điều chỉnh phương thức định giá:
Chuyển từ cơ chế áp giá cứng sang cơ chế định giá linh hoạt, có thể điều chỉnh theo từng thời điểm.
Áp dụng công thức tính giá minh bạch, có sự tham vấn ý kiến chuyên gia, doanh nghiệp và người dân.
Kiểm tra và kiểm soát giá bán lẻ:
Nhà nước có quyền kiểm tra giá bán lẻ các mặt hàng thiết yếu để tránh tình trạng đầu cơ, thao túng giá.
Doanh nghiệp phải công khai cơ cấu giá thành, nhất là với các sản phẩm do Nhà nước kiểm soát giá.
Kê khai và niêm yết giá theo quy định:
Các tổ chức, doanh nghiệp phải kê khai giá bán và chi phí cấu thành đối với sản phẩm thuộc danh mục Nhà nước quản lý.
Giá phải được niêm yết công khai tại địa điểm kinh doanh, trên website chính thức hoặc theo yêu cầu của cơ quan chức năng.
Những Quy định này giúp hạn chế tình trạng tăng giá bất hợp lý và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
3.3 Thẩm quyền quyết định giá theo Luật Giá 2023
Luật Giá 16 2023 qh15 quy định rõ thẩm quyền quản lý và quyết định giá đối với từng loại hàng hóa, dịch vụ:
Thủ tướng Chính phủ:
Quyết định giá đối với các mặt hàng quan trọng có ảnh hưởng lớn đến kinh tế vĩ mô (ví dụ: điện, xăng dầu, thuốc chữa bệnh).
Ban hành khung giá đất để các địa phương áp dụng.
Bộ Tài chính:
Xây dựng chính sách giá, ban hành thông tư hướng dẫn về quản lý giá.
Kiểm soát giá hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục quản lý Nhà nước.
Thẩm định giá và đề xuất điều chỉnh giá trong trường hợp thị trường biến động mạnh.
UBND cấp tỉnh/thành phố:
Quyết định giá một số dịch vụ công tại địa phương như giá nước sạch, học phí, viện phí.
Quản lý và giám sát niêm yết giá tại chợ, siêu thị, cửa hàng, doanh nghiệp.
Xử phạt hành vi vi phạm về giá trong phạm vi địa phương.
Lưu ý: Việc định giá phải tuân theo nguyên tắc công khai, minh bạch, không gây thất thoát ngân sách Nhà nước và không tạo gánh nặng cho doanh nghiệp, người dân.
IV. Cơ quan Nhà nước cần làm gì để thực thi hiệu quả Luật Giá 2023?
Hoàn thiện văn bản hướng dẫn
- Ban hành nghị định hướng dẫn luật giá năm 2023, thông tư hướng dẫn chi tiết các quy định mới của Luật giá số 16 2023 qh15
- Xây dựng danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá, tiêu chí và phương pháp xác định giá phù hợp với thực tiễn.
- Hướng dẫn rõ ràng về quy trình đăng ký, kê khai giá cho doanh nghiệp và các đơn vị liên quan.
Tổ chức tập huấn, phổ biến pháp luật
- Đào tạo, tập huấn cho cán bộ quản lý giá tại các bộ, ngành, địa phương.
- Phổ biến quy định mới đến các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân có liên quan.
Xây dựng hệ thống dữ liệu và công cụ quản lý giá
- Hoàn thiện Cơ sở dữ liệu quốc gia về giá, cập nhật kịp thời biến động giá thị trường.
- Ứng dụng công nghệ số trong giám sát giá, kết nối dữ liệu giữa các cơ quan quản lý.
Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm
- Kiểm soát chặt chẽ việc định giá, kê khai giá, niêm yết giá của doanh nghiệp.
- Phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi thao túng giá, đầu cơ, trục lợi từ chính sách giá.
- Công khai các sai phạm và chế tài xử lý để răn đe và đảm bảo tính minh bạch.
Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan quản lý
- Bộ Tài chính, các bộ chuyên ngành, UBND các cấp cần phối hợp chặt chẽ trong công tác điều hành giá.
- Thiết lập cơ chế phản hồi nhanh giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp, người dân để giải quyết vướng mắc trong thực thi luật.
V. Chế tài xử lý vi phạm theo Luật Giá 2023
5.1 Xử phạt vi phạm hành chính
Các hành vi vi phạm sẽ bị xử phạt theo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giá (dự kiến được ban hành sau khi Luật Giá 2023 có hiệu lực). Một số mức phạt dự kiến như sau:
Vi phạm về kê khai, niêm yết giá
- Không kê khai giá, kê khai giá sai quy định: Phạt tiền đến 50 triệu đồng
- Không niêm yết giá hoặc niêm yết không đúng quy định: Phạt tiền đến 30 triệu đồng
Vi phạm trong định giá hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước quản lý
- Xác định giá không đúng quy định, gây thiệt hại: Phạt tiền lên đến 100 triệu đồng
- Không thực hiện quyết định về giá của cơ quan Nhà nước: Phạt tiền đến 200 triệu đồng
Vi phạm về báo cáo giá, cung cấp thông tin về giá
- Không báo cáo giá theo yêu cầu hoặc báo cáo sai sự thật: Phạt tiền đến 70 triệu đồng
Hành vi đầu cơ, thao túng giá, trục lợi
- Lợi dụng khan hiếm để tăng giá bất hợp lý: Phạt tiền lên đến 300 triệu đồng
- Liên kết, thông đồng để thao túng giá: Phạt tiền đến 500 triệu đồng hoặc đình chỉ hoạt động
5.2 Biện pháp khắc phục hậu quả
Ngoài phạt tiền, các tổ chức, cá nhân vi phạm có thể bị:
- Buộc hoàn trả số tiền thu lợi bất chính do vi phạm giá
- Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm
- Buộc cải chính thông tin sai lệch về giá
- Đình chỉ hoạt động kinh doanh từ 3 – 6 tháng đối với vi phạm nghiêm trọng
Truy cứu trách nhiệm hình sự
Nếu vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng, có thể bị xử lý theo Bộ luật Hình sự, với các tội danh như:
- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong quản lý giá để trục lợi (Điều 356, 357 BLHS)
- Đầu cơ, thao túng giá gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 196 BLHS)
- Vi phạm quy định về quản lý giá, gây thiệt hại lớn cho Nhà nước, người dân
Mức phạt có thể lên đến tù chung thân nếu gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng.
Công khai vi phạm trên phương tiện truyền thông
Các hành vi vi phạm nghiêm trọng sẽ bị công khai trên cổng thông tin của Bộ Tài chính hoặc phương tiện truyền thông, giúp tăng cường tính răn đe.
VI. Kết luận
Luật Giá 2023 có hiệu lực khi nào? Luật Giá 2023 không chỉ tạo ra khuôn khổ pháp lý vững chắc cho hoạt động quản lý giá, mà còn khẳng định vai trò quan trọng của cơ quan nhà nước trong việc giám sát, điều chỉnh và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Các cơ quan nhà nước có trách nhiệm thực thi các quy định về giá, đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong thị trường, đồng thời kịp thời xử lý các vi phạm, ngăn ngừa hành vi lợi dụng giá để thao túng thị trường.
Để tránh vi phạm, các tổ chức, cá nhân kinh doanh và người tiêu dùng cần hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình, tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật. Vì vậy, chúng tôi tổ chức các khóa học dành riêng cho các cơ quan, đơn vị để giúp hiểu rõ hơn về Luật Giá 2023 👉 “Xác định giá dịch vụ theo Luật giá 2023 và Hướng dẫn Quản lý thu chi tại các cơ quan quản lý nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập” từ đó áp dụng hiệu quả vào công việc. Hãy tham gia ngay để cập nhật kiến thức và đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật! Việc thực hiện đúng đắn các quy định của Luật Giá 2023 sẽ góp phần xây dựng môi trường kinh doanh ổn định, thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mọi cá nhân, tổ chức tham gia.
Hotline: 090 283 1123
Email: notevn.jsc@gmail.com
Website: note.edu.vn
Địa chỉ: Đường D4, KDC Hồng Loan, P. Hưng Thạnh, Q. Cái Răng, TP. Cần Thơ
Kết nối với chúng tôi trên Facebook để cập nhật tin tức mới nhất:
Facebook: Viện Đào tạo quản trị và Hợp tác quốc tế