I. Giới thiệu
Luật Đấu thầu 2023 có gì mới? Kế toán HCSN cần lưu ý gì cho năm 2026? Luật Đấu thầu năm 2023 đã bổ sung nhiều quy định quan trọng nhằm minh bạch hóa quá trình đấu thầu, tối ưu chi ngân sách và nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công. Đối với kế toán hành chính sự nghiệp (HCSN), việc cập nhật các quy định mới là rất cần thiết để đảm bảo tuân thủ pháp luật, đặc biệt trong các nội dung về phương thức thanh toán, kiểm soát chi và lập hồ sơ quyết toán. Cùng tìm hiểu những điểm đáng chú ý để chuẩn bị tốt hơn cho năm 2026!
Luật đấu thầu số 22/2023/QH15 được thông qua tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV ngày 23/6/2023. Luật Đấu thầu năm 2023 gồm 10 chương với 96 điều luật; luật có hiệu lực từ ngày 01/01/2024.
Những điểm mới của luật đấu thầu 2023 quy định về quản lý nhà nước đối với hoạt động đấu thầu; thẩm quyền và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động đấu thầu; hoạt động lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu, hoạt động lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư kinh doanh.
II. Những điểm mới quan trọng của Luật đấu thầu 2023
Luật Đấu thầu 22 2023 sửa đổi nhiều quy định đáng chú ý, cụ thể:
2.1 Bổ sung đối tượng áp dụng
Luật Đấu thầu 2023 đã bổ sung điểm a khoản 2 Điều 2 về hoạt động lựa chọn nhà thầu để thực hiện gồm: Các gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước theo quy định của Luật Doanh nghiệp và doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ.
2.2 Sửa đổi, bổ sung quy định về hành vi bị cấm trong đấu thầu
So với Luật Đấu thầu 2013, Luật Đấu thầu năm 2023 đã điều chỉnh và bổ sung các hành vi bị cấm để đảm bảo công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu. Một số hành vi bị nghiêm cấm bao gồm:
- Thông đồng, gian lận trong đấu thầu (kể cả giữa nhà thầu với nhau hoặc giữa nhà thầu với bên mời thầu).
- Cản trở quá trình đấu thầu như cung cấp thông tin sai lệch, gây ảnh hưởng đến quá trình đánh giá hồ sơ dự thầu.
- Nhà thầu, nhà đầu tư cung cấp thông tin không trung thực về năng lực, kinh nghiệm trong hồ sơ dự thầu.
Quy định này giúp nâng cao tính minh bạch và phòng chống tiêu cực trong hoạt động đấu thầu.
2.3 Mở rộng trường hợp được chỉ định thầu theo Quyết định số 17/2019/QĐ-TTg
Theo Luật Đấu thầu năm 2023, một số trường hợp đặc biệt được áp dụng hình thức chỉ định thầu theo Quyết định 17/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, bao gồm:
- Gói thầu đặc thù phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, ngoại giao.
- Gói thầu cấp bách phục vụ khắc phục thiên tai, dịch bệnh.
- Gói thầu liên quan đến các công trình quan trọng mang tính chất bí mật nhà nước.
Việc bổ sung quy định này giúp các đơn vị dễ dàng thực hiện mua sắm trong các trường hợp đặc thù mà không phải áp dụng quy trình đấu thầu cạnh tranh phức tạp.
2.4 Bổ sung quy định về hình thức chào hàng cạnh tranh (Điều 24)
Luật Đấu thầu 22/2023/QH15 đã bổ sung chi tiết hơn về chào hàng cạnh tranh, giúp các đơn vị dễ dàng thực hiện mua sắm các gói thầu có giá trị nhỏ. Một số điểm mới quan trọng:
- Áp dụng cho gói thầu có giá trị dưới 10 tỷ đồng.
- Yêu cầu tối thiểu 3 nhà thầu tham gia báo giá để đảm bảo tính cạnh tranh.
- Quy trình đơn giản hơn so với đấu thầu rộng rãi nhưng vẫn đảm bảo minh bạch.
Chào hàng cạnh tranh là một giải pháp giúp tiết kiệm thời gian, chi phí khi thực hiện đấu thầu các gói thầu có quy mô nhỏ.
2.5 Bổ sung quy định về ưu đãi trong lựa chọn nhà thầu
Luật Đấu thầu năm 2023 bổ sung quy định về ưu đãi cho các nhà thầu trong nước, cụ thể:
- Ưu tiên nhà thầu sử dụng nhiều lao động trong nước, sản phẩm sản xuất trong nước.
- Ưu đãi nhà thầu là doanh nghiệp vừa và nhỏ khi tham gia các gói thầu phù hợp.
- Ưu đãi đối với doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao.
Điều này nhằm thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp trong nước, nâng cao tính cạnh tranh lành mạnh.
2.6 Bổ sung quy định về giá gói thầu trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu (Khoản 2 Điều 39)
Luật Đấu thầu năm 2023 yêu cầu các chủ đầu tư, bên mời thầu phải xác định rõ giá gói thầu trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu. Một số yêu cầu mới:
- Giá gói thầu phải dựa trên giá thị trường tại thời điểm lập kế hoạch.
- Bổ sung quy định về phương pháp xác định giá gói thầu để đảm bảo tính chính xác.
- Nếu có sự thay đổi lớn về giá, phải có báo cáo giải trình rõ ràng.
Quy định này giúp hạn chế tình trạng đội giá gói thầu, gây lãng phí ngân sách nhà nước.
2.7 Thay đổi mức bảo đảm dự thầu trong hồ sơ mời thầu
Mức bảo đảm dự thầu là một phần quan trọng trong quá trình đấu thầu để đảm bảo nhà thầu thực hiện đúng cam kết. Luật Đấu thầu 2023 QH15 có một số điều chỉnh như:
- Tăng mức bảo đảm dự thầu đối với các gói thầu lớn, có tính chất quan trọng.
- Cho phép linh hoạt hình thức bảo đảm (tiền mặt, bảo lãnh ngân hàng, ký quỹ).
- Quy định rõ trách nhiệm của nhà thầu nếu vi phạm cam kết trong quá trình dự thầu.
Việc thay đổi này giúp đảm bảo nhà thầu có đủ năng lực tài chính khi tham gia đấu thầu.
2.8 Bổ sung chương riêng về đấu thầu trong lĩnh vực y tế
Lần đầu tiên, Luật Đấu thầu 2023 dành riêng một chương để quy định về đấu thầu trong lĩnh vực y tế, nhằm giải quyết các bất cập trong đấu thầu thuốc, vật tư y tế. Một số điểm nổi bật:
- Đơn giản hóa quy trình đấu thầu thuốc, giúp bệnh viện dễ dàng mua sắm trang thiết bị y tế.
- Quy định rõ hình thức đấu thầu riêng cho từng loại thuốc (thuốc biệt dược, thuốc generic, thuốc hiếm).
- Cho phép đàm phán giá thuốc tập trung để giảm giá thành và tránh tình trạng khan hiếm thuốc.
Quy định này giúp khắc phục tình trạng thiếu thuốc tại các cơ sở y tế công lập.
III. Kế toán HCSN cần lưu ý gì khi áp dụng Luật Đầu năm 2023 vào năm 2026?
3.1 Quản lý, kiểm tra chứng từ thanh toán hợp đồng
Việc thanh toán các hợp đồng đấu thầu trong đơn vị HCSN đòi hỏi kế toán phải kiểm tra kỹ lưỡng các chứng từ trước khi thực hiện chi trả. Một số hồ sơ quan trọng cần lưu ý:
✔ Hợp đồng gốc giữa chủ đầu tư (đơn vị HCSN) và nhà thầu.
✔ Biên bản nghiệm thu, bàn giao công việc, sản phẩm theo đúng điều khoản hợp đồng.
✔ Hóa đơn hợp lệ từ nhà thầu, phù hợp với giá trị đã thỏa thuận.
✔ Chứng từ thanh toán: Lệnh chi tiền, phiếu chi, ủy nhiệm chi…
Nếu thiếu một trong các chứng từ trên, kế toán không được thực hiện thanh toán để tránh vi phạm quy định.
3.2 Hồ sơ, thủ tục kế toán cần kiểm tra trước khi thanh toán
Ngoài việc đảm bảo đủ chứng từ, kế toán HCSN cần kiểm tra kỹ hồ sơ trước khi thực hiện thanh toán, bao gồm:
✔ Xác nhận hoàn thành công việc: Đối với gói thầu mua sắm hàng hóa, dịch vụ phải có biên bản nghiệm thu kèm theo.
✔Kiểm tra giá trị thanh toán: Đối chiếu với hợp đồng, phụ lục hợp đồng để đảm bảo không vượt quá giá trị cam kết.
✔Tuân thủ quy định về thuế: Hóa đơn nhà thầu xuất ra phải có đầy đủ thông tin theo quy định của cơ quan thuế.
Nếu phát hiện sai sót, kế toán cần yêu cầu nhà thầu điều chỉnh trước khi thực hiện thanh toán.
3.3 Kiểm soát chi phí, hạch toán trong đấu thầu
Luật Đấu thầu năm 2023 quy định chặt chẽ về việc kiểm soát chi phí trong đấu thầu nhằm hạn chế thất thoát ngân sách. Kế toán cần lưu ý:
- Chi phí đấu thầu phải được lập kế hoạch và duyệt trước theo quy định của đơn vị quản lý cấp trên.
- Chi phí tư vấn đấu thầu, chi phí lập hồ sơ mời thầu phải được hạch toán đúng nguồn kinh phí và phù hợp với chế độ kế toán.
- Hạch toán đúng nguồn vốn: Ngân sách nhà nước, nguồn viện trợ, vốn tự chủ… phải được ghi nhận đúng tài khoản.
Việc hạch toán sai nguồn kinh phí có thể dẫn đến quyết toán không hợp lệ và bị truy thu kinh phí
3.4 Định mức chi phí, nguồn kinh phí sử dụng đúng theo quy định
Luật Đấu thầu năm 2023 quy định rõ về giá gói thầu và định mức chi phí để tránh tình trạng nâng giá, trục lợi ngân sách. Kế toán cần kiểm tra:
- Giá gói thầu trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu có phù hợp với định mức của Nhà nước không.
- Nguồn kinh phí thực hiện gói thầu đã được phê duyệt đúng quy trình chưa.
- Tỷ lệ tạm ứng và thanh toán có tuân thủ theo hợp đồng không.
Nếu vượt định mức hoặc sử dụng sai nguồn kinh phí, kế toán có thể bị truy trách nhiệm khi thanh tra tài chính.
3.5 Tránh vi phạm trong quyết toán gói thầu
Khi quyết toán gói thầu, kế toán cần lưu ý các lỗi thường gặp sau:
✔ Thanh toán vượt giá trị hợp đồng → Chỉ thanh toán theo đúng khối lượng thực tế nghiệm thu.
✔ Không có biên bản nghiệm thu, thanh lý hợp đồng → Phải có đầy đủ hồ sơ trước khi quyết toán.
✔ Nhập nhằng về thuế, phí trong hợp đồng → Kiểm tra kỹ phần thuế GTGT, thuế nhà thầu trước khi quyết toán.
Để tránh sai sót, kế toán nên lập bảng kiểm tra quyết toán để rà soát toàn bộ hồ sơ trước khi trình duyệt.
IV. Kết luận
Luật Đấu thầu 2023 số 22/2023/QH15 có nhiều thay đổi quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến công tác kế toán tại các đơn vị HCSN. Đặc biệt, từ năm 2025, khi các quy định này chính thức được áp dụng, kế toán cần nắm vững những điểm mới: Kiểm tra chặt chẽ hồ sơ, chứng từ thanh toán theo quy định mới, tránh sai sót khi quyết toán gói thầu. Kiểm soát chi phí đấu thầu, hạch toán đúng nguồn kinh phí, đảm bảo tuân thủ định mức ngân sách nhà nước. Nắm rõ quy trình lựa chọn nhà thầu, ưu đãi và chỉ định thầu theo luật mới để thực hiện đúng trách nhiệm kế toán. Các kế toán HCSN Chủ động cập nhật quy định mới trong sửa đổi Luật Đấu thầu 2023 ngay từ bây giờ.
Kiểm tra và hoàn thiện quy trình kiểm soát hồ sơ thanh toán, quyết toán tại đơn vị để tránh vi phạm. Tham gia các khóa đào tạo chuyên sâu để hiểu rõ hơn về Luật Đấu thầu năm 2023 và cách áp dụng thực tế.
👉 [ĐĂNG KÝ KHÓA HỌC] Cập nhật Luật đấu thầu số 22/2023/QH15 – Nghị định số 24/2024/NĐ-CP – Thông tư số 06/2024/TT-BKHĐT ngay hôm nay để cập nhật kiến thức mới nhất và sẵn sàng áp dụng! 🚀
Hotline: 090 283 1123
Email: notevn.jsc@gmail.com
Website: note.edu.vn
Địa chỉ: Đường D4, KDC Hồng Loan, P. Hưng Thạnh, Q. Cái Răng, TP. Cần Thơ
Kết nối với chúng tôi trên Facebook để cập nhật tin tức mới nhất:
Facebook: Viện Đào tạo quản trị và Hợp tác quốc tế