I. Giới thiệu chung về Nghị định 60/2021/NĐ-CP
Nghị định 60/2021/NĐ-CP Nghị định của Chính phủ ban hành ngày 21 tháng 6 năm 2021 là văn bản quan trọng, quy định cách các đơn vị sự nghiệp công lập ( giáo dục, y tế – dân số, văn hóa, thể thao và du lịch và các hoạt động kinh tế và lĩnh vực khác…) được chủ động hơn trong việc quản lý tài chính và tổ chức hoạt động.
Thay vì cơ chế “xin – cấp” như trước đây, Nhà nước trao quyền để đơn vị tự chủ về thu – chi và chịu trách nhiệm với kết quả của mình.
Trước khi bắt đầu triển khai, cần xác định rõ đơn vị thuộc nhóm tự chủ tài chính đơn vị sự nghiệp công lập nào:
- Nhóm 1: Đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư
- Nhóm 2: Đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên
- Nhóm 3: Đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm một phần chi thường xuyên
- Nhóm 4: Đơn vị sự nghiệp công do Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên
Việc xác định đúng nhóm giúp đơn vị xây dựng kế hoạch tài chính và quy chế chi tiêu nội bộ theo Nghị định 60 phù hợp.
Ví dụ: Một trường nghề có thu học phí ổn định có thể tự chủ chi thường xuyên, trong khi trung tâm văn hóa cấp xã có nguồn thu thấp sẽ thuộc nhóm được Nhà nước bảo đảm.
II. Các bước triển khai cơ chế tự chủ tài chính theo Nghị định 60/2021
Một cơ chế quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp hiệu quả phải bắt đầu từ việc lập kế hoạch cụ thể, tổ chức thực hiện minh bạch và theo dõi thường xuyên.
Việc thực hiện tự chủ tài chính đơn vị sự nghiệp công lập cần tuân theo ba bước sau:
Bước 1: Xây dựng phương án tự chủ tài chính
Đây là bước quan trọng nhất, giống như “bản kế hoạch tổng thể” cho cả giai đoạn 5 năm của đơn vị.
Trong phương án này, đơn vị cần xác định:
- Nguồn thu và nhiệm vụ chi của mình (nguồn ngân sách, nguồn thu dịch vụ, các khoản viện trợ, tài trợ…).
- Mức độ tự chủ tài chính: thuộc nhóm 1, 2, 3 hay 4 (tự bảo đảm toàn bộ, một phần hay phụ thuộc ngân sách).
- Các mục tiêu, định hướng tài chính phù hợp với nhiệm vụ được giao.
Với những đơn vị có đơn vị trực thuộc, cấp trên phải xây dựng phương án tổng thể cho toàn hệ thống, đồng thời lấy ý kiến thống nhất của các đơn vị con trước khi gửi cơ quan chủ quản phê duyệt.
Ví dụ: Một Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp có ba phân hiệu trực thuộc sẽ cần tổng hợp phương án của cả ba nơi, lập thành một bản kế hoạch chung, thống nhất và gửi lên Sở Lao động – Thương binh & Xã hội để xem xét.
Bước 2: Thẩm định phương án tự chủ tài chính
Sau khi hoàn thành bản kế hoạch, đơn vị gửi phương án lên cơ quan quản lý cấp trên để thẩm định.
Cơ quan chủ quản (ví dụ: sở, bộ, hoặc UBND) sẽ kiểm tra các nội dung sau:
- Dự toán thu – chi năm đầu tiên của giai đoạn ổn định.
- Mức kinh phí được ngân sách cấp và các khoản thu được để lại.
- Chi phí đặt hàng, đấu thầu, cung cấp dịch vụ công (nếu có).
Đồng thời, cơ quan chủ quản sẽ gửi hồ sơ sang cơ quan tài chính (Bộ Tài chính hoặc Sở Tài chính) để lấy ý kiến thẩm định về tính phù hợp và khả thi của phương án.
Mục tiêu của bước này là đảm bảo phương án tự chủ hợp lý, đúng quy định và không vượt quá khả năng ngân sách.
Ví dụ: Sở Y tế khi thẩm định phương án tự chủ của một bệnh viện sẽ kiểm tra kỹ mức thu dự kiến, chi phí nhân sự, và khả năng tự đảm bảo chi thường xuyên của bệnh viện đó.
Bước 3: Phê duyệt và ra quyết định giao quyền tự chủ
Sau khi có ý kiến thẩm định, cơ quan quản lý cấp trên sẽ ra quyết định chính thức giao quyền tự chủ cho đơn vị.
Quyết định này bao gồm:
- Xác định mức độ tự chủ tài chính của đơn vị (nhóm 1–4).
- Phê duyệt dự toán thu – chi thường xuyên cho năm đầu của thời kỳ ổn định.
- Nêu rõ nguồn kinh phí đặt hàng hoặc ngân sách cấp (nếu có).
Từ thời điểm này, đơn vị chính thức được vận hành cơ chế tự chủ, có quyền chủ động sử dụng nguồn lực tài chính để thực hiện nhiệm vụ được giao.
Tuy nhiên, việc chi tiêu phải được quy định cụ thể trong quy chế chi tiêu nội bộ, đảm bảo mọi khoản chi đều minh bạch và tuân thủ pháp luật.
Ví dụ: Sau khi được phê duyệt là “đơn vị tự bảo đảm chi thường xuyên”, một trường trung cấp có thể tự quyết định mức chi đào tạo, sửa chữa cơ sở vật chất, và trích lập quỹ khen thưởng mà không cần xin ý kiến Sở, miễn là đúng với quy chế nội bộ đã ban hành.
III. Hướng dẫn thực hiện nghị định 60/2021 xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ thực tế và dễ áp dụng
Theo Nghị định 60/2021/NĐ-CP, việc xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ theo Nghị định 60 là bước bắt buộc trong quá trình thực hiện tự chủ.
Quy chế chi tiêu nội bộ đóng vai trò như hệ thống GPS tài chính của đơn vị, làm căn cứ cho mọi khoản chi.
Khi xây dựng, đơn vị nên tuân thủ ba nguyên tắc:
- Đảm bảo tính hợp lý và hợp lệ Các khoản chi phải phục vụ đúng nhiệm vụ, có căn cứ hợp pháp và phù hợp với khả năng tài chính của đơn vị.
- Đảm bảo tính minh bạch và công khai. Toàn bộ nội dung chi, mức chi và quy trình trích lập – sử dụng quỹ (như Quỹ khen thưởng, Quỹ phúc lợi) phải được quy định rõ trong quy chế và công khai cho tập thể biết.
- Đảm bảo tính hiệu quả. Mọi khoản chi, đặc biệt là tiền lương, thu nhập tăng thêm, phải gắn với khối lượng, chất lượng và kết quả công việc; khuyến khích năng suất và tiết kiệm ngân sách.Đảm bảo tính hiệu quả: Việc chi trả tiền lương cho người lao động trong đơn vị phải được thực hiện theo nguyên tắc gắn với số lượng, chất lượng và hiệu quả công tác theo quy định tại Quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị
Lưu ý: Quy chế phải phù hợp với đặc thù và khả năng tài chính của đơn vị, không sao chép mẫu nơi khác. Nên rà soát, cập nhật hàng năm khi có thay đổi định mức hoặc văn bản mới để bảo đảm phù hợp thực tế.
IV. Theo dõi, đánh giá và xử lý vướng mắc khi áp dụng Nghị định 60/2021
Khi áp dụng tự chủ tài chính đơn vị sự nghiệp công lập, nhiều đơn vị gặp các vấn đề như: xác định sai nhóm tự chủ, chưa cập nhật quy chế, hoặc thiếu minh bạch trong phân bổ quỹ.
Để khắc phục, cần duy trì cơ chế quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp linh hoạt và có quy trình kiểm tra định kỳ.
Một số giải pháp nên áp dụng:
- Rà soát và cập nhật lại quy chế chi tiêu mỗi năm.
- Đối chiếu với hướng dẫn mới của Bộ Tài chính (như Thông tư 56/2022/TT-BTC).
- Học hỏi mô hình tự chủ hiệu quả từ đơn vị cùng ngành.
Người làm tài chính – kế toán cần hiểu rằng: họ không chỉ là “người ghi sổ”, mà là người quản trị tài chính giúp đơn vị vận hành ổn định và minh bạch.
V. Kết luận
Việc thực hiện Nghị định 60/2021/NĐ-CP không chỉ là tuân thủ quy định, mà còn là cơ hội để mỗi đơn vị đổi mới mô hình tài chính, nâng cao hiệu quả quản lý và tăng tính tự chủ.
Tuy nhiên, để triển khai đúng và bền vững, đội ngũ cán bộ kế toán – tài chính cần được đào tạo bài bản.
Note Edu hiện tổ chức khóa “Tập huấn, hướng dẫn Nghị định 60/2021/NĐ-CP: Quy định cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập”, gồm 5 chuyên đề trọng tâm:
- Tổng quan Luật Ngân sách và các văn bản liên quan.
- Những điểm mới của Nghị định 60/2021 so với Nghị định 16/2015.
- Nâng cao kỹ năng quản lý tài chính và xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ.
- Quản lý tài sản công và quyết toán tài chính.
- Thực hành lập dự toán, quyết toán, và công khai tài chính.
👉 Đăng ký ngay tại NOTE EDU để được cập nhật tài liệu mới nhất, tham gia lớp học trực tiếp hoặc trực tuyến, và nhận chứng nhận hoàn thành khóa tập huấn Nghị định 60/2021/NĐ-CP.
Liên hệ với NOTE EDU:
Hotline: 0936.557.916
Email: edu@note.com.vn
Website: note.edu.vn
Facebook: Viện Đào tạo quản trị và Hợp tác quốc tế
Địa chỉ: Đường D4, KDC Hồng Loan, P.Hưng Thạnh, Q.Cái Răng, TP. Cần Thơ
