17 điểm mới luật đấu thầu 2023 – Siết chặt vi phạm đấu thầu

Luật Đấu thầu 2023 có hiệu lực khi nào ? hay còn gọi là Luật Đấu thầu số 22/2023 có hiệu lực từ ngày 01/01/2024 được Quốc hội thông qua nhằm nâng cao tính minh bạch, hiệu quả trong hoạt động đấu thầu. Với nhiều điểm mới quan trọng, luật đã có những sửa đổi bổ sung luật đấu thầu 2023 đáng chú ý so với quy định trước đây,  Bên cạnh những điểm mới trong luật đấu thầu số 22/2023/QH15 cũng thắt chặt quy định về xử lý vi phạm, đặc biệt là các hành vi gian lận, thông thầu, cản trở đấu thầu, giúp cải thiện môi trường đầu tư và mua sắm công. Không chỉ cập nhật những quy định chặt chẽ hơn về lựa chọn nhà thầu mà còn tăng cường giám sát, ngăn chặn các hành vi tiêu cực trong đấu thầu. Vậy Luật Đấu thầu 2023 có gì mới? và biện pháp xử lý vi phạm đấu thầu. Cùng NOTE cập nhật thông tin qua bài viết này nhé.

I. 17 điểm mới luật đấu thầu 2023

1. Bổ sung phạm vi áp dụng Luật Đấu thầu

 1. Hoạt động lựa chọn nhà thầu có sử dụng vốn ngân sách nhà nước theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước, vốn từ nguồn thu hợp pháp theo quy định của pháp luật của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập để: 

a) Thực hiện dự án đầu tư, dự toán mua sắm của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội, đơn vị thuộc lực lượng vũ trang nhân dân, đơn vị sự nghiệp công lập và các tổ chức, cá nhân khác.

b) Cung cấp sản phẩm, dịch vụ công; mua thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế; mua hàng dự trữ quốc gia, thuê bảo quản hàng dự trữ quốc gia, trừ hoạt động mua trực tiếp rộng rãi của mọi đối tượng theo quy định của pháp luật về dự trữ quốc gia.

c) Thực hiện các công việc khác phải tổ chức đấu thầu theo quy định của pháp luật có liên quan.

2. Hoạt động lựa chọn nhà thầu để thực hiện:

a) Các gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước theo quy định của Luật Doanh nghiệp và doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ theo sửa đổi Luật Đấu thầu 2023

b) Gói thầu trang bị cơ sở vật chất – kỹ thuật, máy móc, thiết bị hỗ trợ phát triển khoa học và công nghệ từ quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp nhà nước.

3. Hoạt động lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư kinh doanh gồm:

a) Dự án đầu tư có sử dụng đất thuộc trường hợp phải tổ chức đấu thầu theo quy định của pháp luật về đất đai.

b) Dự án đầu tư thuộc trường hợp phải tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật quản lý ngành, lĩnh vực.

4. Tổ chức, cá nhân có hoạt động đấu thầu không thuộc trường hợp quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này được tự quyết định chọn áp dụng toàn bộ hoặc các điều, khoản, điểm cụ thể của Luật này.

So với Luật Đấu thầu 2013, Luật Đấu thầu 2023 đã bổ sung thêm đối tượng áp dụng tại điểm a khoản 2 Điều 2, cụ thể: “Các gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước theo quy định của Luật Doanh nghiệp và doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ”.

2. Sửa tiêu chí xác định tư cách hợp lệ nhà thầu, nhà đầu tư

Điều 5 Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 đã sửa đổi, bổ sung thêm khoản 2  quy định chi tiết về tư cách hợp lệ của nhà thầu, nhà đầu tư như sau:

1. Nhà thầu, nhà đầu tư là tổ chức có tư cách hợp lệ khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:  

• Đối với nhà thầu, nhà đầu tư trong nước: là doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, tổ hợp tác, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài đăng ký thành lập, hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam. Đối với nhà thầu, nhà đầu tư nước ngoài: có đăng ký thành lập, hoạt động theo pháp luật nước 2023.
• Hạch toán tài chính độc lập.
• Không đang trong quá trình thực hiện thủ tục giải thể hoặc bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy chứng nhận đăng ký hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, tổ hợp tác; không thuộc trường hợp mất khả năng thanh toán theo quy định của pháp luật về phá 2023.
• Có tên trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia trước khi phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư.
• Bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu theo quy định tại Điều 6 của Luật Đấu thầu 2023 .
• Không đang trong thời gian bị cấm tham dự thầu theo quyết định của người có thẩm quyền, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở Trung ương, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định tại khoản 3 Điều 87 của Luật Đấu thầu 2023.
• Không đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
• Có tên trong danh sách ngắn đối với trường hợp đã lựa chọn được danh sách ngắn.
• Đối với nhà thầu nước ngoài, phải liên danh với nhà thầu trong nước hoặc sử dụng nhà thầu phụ trong nước, trừ trường hợp nhà thầu trong nước không đủ năng lực tham gia vào bất kỳ phần công việc nào của gói thầu.

2. Nhà thầu là hộ kinh doanh có tư cách hợp lệ khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:

• Có giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh theo quy định của pháp luật.
• Không đang trong quá trình chấm dứt hoạt động hoặc bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh; chủ hộ kinh doanh không đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
• Đáp ứng điều kiện quy định tại các điểm d, đ, e và h khoản 1 Điều này.

3. Nhà thầu, nhà đầu tư là cá nhân có tư cách hợp lệ khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:

• Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định pháp luật của nước mà cá nhân đó là công dân.
• Có chứng chỉ chuyên môn phù hợp trong trường hợp pháp luật có quy định.
• Đáp ứng điều kiện quy định tại điểm e và điểm g khoản 1 Điều 5.

4. Nhà thầu, nhà đầu tư có tư cách hợp lệ theo quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 5 được tham dự thầu với tư cách độc lập hoặc liên danh.

3. Bổ sung hành vi cấm trong hoạt động đấu thầu

Điều 16 của Luật Đấu thầu 2023 bổ sung 3 hành vi và làm rõ một số hành vi bị cấm trong hoạt động đấu thầu, cụ thể:

Hành vi thông thầu: 

Thông thầu là một hành vi gian lận trong đấu thầu, trong đó các bên tham gia có sự thông đồng nhằm làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư.

• Nhà thầu có năng lực nhưng cố tình không cung cấp tài liệu chứng minh năng lực khi được yêu cầu làm rõ hồ sơ, nhằm tạo điều kiện cho một nhà thầu khác trúng thầu.
• Sử dụng thủ đoạn kỹ thuật để hạn chế sự tham gia của nhà thầu khác, chẳng hạn như đặt thời hạn nộp hồ sơ bất hợp lý hoặc yêu cầu tiêu chí quá cao để loại bớt đối thủ.
• Dàn xếp, thỏa thuận để từ chối cung cấp hàng hóa, dịch vụ, không ký hợp đồng thầu phụ hoặc thực hiện các hình thức thỏa thuận khác nhằm hạn chế cạnh tranh để một bên trúng thầu;

Hành vi cản trở đấu thầu:

• Đe dọa, gây sức ép lên các nhà thầu khác nhằm khiến họ không tham gia hoặc rút lui khỏi quá trình đấu thầu.
• Cố tình khiếu nại, tố cáo, kiến nghị sai sự thật để cản trở hoạt động đấu thầu
• Có hành vi vi phạm pháp luật về an toàn, an ninh mạng nhằm can thiệp, cản trở việc đấu thầu qua mạng

• Cản trở cơ quan có thẩm quyền giám sát, chủ đầu tư, bên mời thầu, nhà đầu tư, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán đối với hoạt động đấu thầu

Các hành vi gây khó khăn, làm sai lệch, làm mất tính minh bạch hoặc ngăn chặn nhà thầu hợp pháp tham gia đấu thầu.

Hành vi chuyển nhượng đấu thầu (chuyển nhượng hợp đồng trái phép)

Nhà thầu trúng thầu nhưng sau đó chuyển nhượng toàn bộ hoặc phần lớn công việc cho đơn vị khác thực hiện mà không được phép của chủ đầu tư. Dưới đây những hành vi cụ thể bị cấm theo Luật Đấu thầu 2023

• Nhà thầu chuyển nhượng cho nhà thầu khác phần công việc thuộc gói thầu ngoài giá trị tối đa dành cho nhà thầu phụ và khối lượng công việc dành cho nhà thầu phụ đặc biệt đã nêu trong hợp đồng;
• Nhà thầu chuyển nhượng cho nhà thầu khác phần công việc thuộc gói thầu chưa vượt mức tối đa giá trị công việc dành cho nhà thầu phụ nêu trong hợp đồng nhưng ngoài phạm vi công việc dành cho nhà thầu phụ đã đề xuất trong hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất mà không được chủ đầu tư, tư vấn giám sát chấp thuận;
• Hành vi của Chủ đầu tư, tư vấn giám sát trong việc chấp thuận để nhà thầu chuyển nhượng công việc quy định tại mục (i) hoặc chuyển nhượng công việc tại mục (ii) mà vượt mức tối đa giá trị công việc dành cho nhà thầu phụ nêu trong hợp đồng.

Những hành vi này đều bị cấm theo Điều 16 Luật Đấu thầu 2023 nhằm đảm bảo tính minh bạch, cạnh tranh và hiệu quả của các dự án.

4. Điều chỉnh các trường hợp vi phạm đối với chuyển nhượng thầu

• (1) Nhà thầu chuyển nhượng cho nhà thầu khác phần công việc thuộc gói thầu ngoài giá trị tối đa dành cho nhà thầu phụ và khối lượng công việc dành cho nhà thầu phụ đặc biệt đã nêu trong hợp đồng
• (2) Nhà thầu chuyển nhượng cho nhà thầu khác phần công việc thuộc gói thầu chưa vượt mức tối đa giá trị công việc dành cho nhà thầu phụ nêu trong hợp đồng nhưng ngoài phạm vi công việc dành cho nhà thầu phụ đã đề xuất trong hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất mà không được chủ đầu tư, tư vấn giám sát chấp thuận
• (3) Chủ đầu tư, tư vấn giám sát chấp thuận để nhà thầu chuyển nhượng công việc quy định tại
• (4) Chủ đầu tư, tư vấn giám sát chấp thuận để nhà thầu chuyển nhượng công việc quy định tại (2) mà vượt mức tối đa giá trị công việc dành cho nhà thầu phụ nêu trong hợp đồng

5. Quy định mới về trường hợp hủy thầu

Các trường hợp hủy thầu quy định tại Điều 17 Luật Đấu thầu 2023 được phân chia rõ ràng cho các trường hợp lựa chọn nhà thầu và lựa chọn nhà đầu tư.

– Các trường hợp hủy thầu đối với lựa chọn nhà thầu bao gồm:

• Tất cả hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất không đáp ứng được các yêu cầu của hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu;
• Tất cả hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất không đáp ứng được các yêu cầu của hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu;
• Tất cả hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất không đáp ứng được các yêu cầu của hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu;
• Nhà thầu trúng thầu thực hiện hành vi bị cấm quy định tại Điều 16 của Luật Đấu thầu 2023;
• Tổ chức, cá nhân khác ngoài nhà thầu trúng thầu thực hiện hành vi bị cấm quy định tại Điều 16 của Luật Đấu thầu 2023 dẫn đến sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu.

–  Các trường hợp hủy thầu đối với lựa chọn nhà đầu tư bao gồm:

• Sau khi đánh giá, nếu tất cả các hồ sơ dự thầu đều không đáp ứng tiêu chí đặt ra trong hồ sơ mời thầu, thì quy trình lựa chọn nhà đầu tư sẽ bị hủy.
• Có sự thay đổi về mục tiêu, quy mô, vị trí, nguồn vốn hoặc thời hạn triển khai dự án đầu tư kinh doanh do các yếu tố bất khả kháng, dẫn đến tiêu chuẩn đánh giá trong hồ sơ mời thầu không còn phù hợp.
• Hồ sơ mời thầu chứa nội dung vi phạm các quy định của Luật Đấu thầu 2023 hoặc các văn bản pháp luật liên quan, gây ảnh hưởng đến tính chính xác của kết quả lựa chọn nhà đầu tư, hoặc nhà đầu tư được chọn không còn đáp ứng điều kiện thực hiện dự án.
• Nhà đầu tư trúng thầu có hành vi vi phạm các điều cấm theo quy định tại Điều 16 của Luật Đấu thầu 2023.
• Các tổ chức, cá nhân khác ngoài nhà đầu tư trúng thầu có hành vi vi phạm quy định tại Điều 16 của Luật Đấu thầu 2023, làm ảnh hưởng đến kết quả lựa chọn nhà đầu tư.

6. Bổ sung một số gói thầu áp dụng chỉ định thầu

Tại điều 23 Luật Đấu thầu 2023 bổ sung thêm 3 quy tắc trường hợp lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt đã được quy định tại Quyết định 17/2019/QĐ-TTg với các gói thầu như sau:

• Gói thầu vận chuyển hàng dự trữ quốc gia để cứu trợ, viện trợ trong trường hợp phải giao hàng ngay
•  Gói thầu thuê kho lưu giữ hàng tạm giữ, gói thầu thuê vận chuyển, bốc xếp hàng tạm giữ tại các cảng biển, địa điểm kiểm tra hàng hóa tập trung trong trường hợp chỉ có duy nhất một đơn vị cung cấp dịch vụ trong cảng:
• Gói thầu nhập khẩu vũ khí thể thao phục vụ cho hoạt động thể thao của các câu lạc bộ, trường và trung tâm huấn luyện

7. Bổ sung gói thầu được áp dụng hình thức chào hàng cạnh tranh

• (1) Gói thầu dịch vụ phi tư vấn thông dụng, đơn giản;
• (2) Gói thầu mua sắm hàng hóa thông dụng, sẵn có trên thị trường với đặc tính kỹ thuật được tiêu chuẩn hóa và tương đương nhau về chất lượng;
• (3) Gói thầu xây lắp công trình đơn giản đã có thiết kế bản vẽ thi công được phê duyệt;
• (4) Gói thầu hỗn hợp cung cấp hàng hóa và xây lắp, trong đó nội dung xây lắp đáp ứng quy định tại (3) mục này.

Như vậy, so với Luật Đấu thầu 2013 thì hình thức chào hàng cạnh tranh tại Luật Đấu thầu 2023 đã bổ sung gói thầu hỗn hợp cung cấp hàng hóa và xây lắp áp dụng hình chức chào hàng cạnh tranh.

8. Đảm bảo cạnh tranh trong đấu thầu

Tại Điều 6 Luật Đấu thầu 2023 đã bổ sung thêm quy định về việc

Đối với nhà thầu:

• Nhà thầu nộp hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển phải độc lập về pháp lý và độc lập về tài chính với các bên: Nhà thầu tư vấn lập hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, quản lý dự án, giám sát; nhà thầu tư vấn lập, thẩm tra, thẩm định hồ sơ thiết kế, dự toán; nhà thầu tư vấn lập, thẩm định nhiệm vụ khảo sát, thiết nhà thầu tư vấn đánh giá hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, nhà thầu tư vấn thẩm định kết quả mời quan tâm, kết quả sơ tuyển, chủ đầu tư, bên mời thầu theo Luật Đấu thầu 2023
• Nhà thầu tham dự thầu phải độc lập về pháp lý và độc lập về tài chính với: Các nhà thầu tư vấn quản lý dự án, tư vấn giám sát, tư vấn giám sát; nhà thầu tư vấn lập, thẩm tra, thẩm định hồ sơ thiết kế, dự toán; nhà thầu tư vấn lập, thẩm định nhiệm vụ khảo sát, thiết kế; nhà thầu tư vấn lập, thẩm định hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu; nhà thầu tư vấn đánh giá hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất theo Luật Đấu thầu 2023
• Nhà thầu tư vấn giám sát thực hiện hợp đồng, nhà thầu thực hiện hợp đồng, nhà thầu tư vấn kiểm định gói thầu đó phải độc lập về pháp lý và độc lập về tài chính với nhau theo Luật Đấu thầu 2023

9. Quy định về việc thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động đấu thầu 

Tại Điều 86 luật đấu thầu 2023 đã bổ sung thêm một số quy định mới về việc kiểm tra hoạt động đấu thầu và giám sát hoạt động đấu thầu, nhằm tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực đấu thầu, đảm bảo quá trình lựa chọn nhà thầu và nhà đầu tư diễn ra minh bạch, công bằng và đúng pháp luật.

Thanh tra hoạt động đấu thầu:

• Được tiến hành đối với các tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động đấu thầu theo quy định của Luật Đấu thầu 2023.
• Tổ chức và hoạt động thanh tra tuân theo quy định của pháp luật về thanh tra.

Kiểm tra hoạt động đấu thầu:

• Thực hiện theo kế hoạch định kỳ hoặc đột xuất, dựa trên quyết định của người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền.
• Nội dung kiểm tra bao gồm:
  • Ban hành văn bản hướng dẫn, chỉ đạo thực hiện công tác đấu thầu.
  • Trình, thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu.
  • Chuẩn bị và tổ chức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư.
  • Quản lý và thực hiện hợp đồng.
  • Các hoạt động khác liên quan đến đấu thầu.
• Phương thức kiểm tra có thể là trực tiếp hoặc thông qua báo cáo bằng văn bản.
• Trình tự, thủ tục kiểm tra bao gồm: chuẩn bị, tổ chức, kết luận và theo dõi thực hiện kết luận kiểm tra.

Giám sát hoạt động đấu thầu:

• Người có thẩm quyền và cơ quan quản lý nhà nước về đấu thầu giám sát hoạt động của chủ đầu tư, bên mời thầu để đảm bảo tuân thủ pháp luật theo Luật Đấu thầu 2023
• Hoạt động đấu thầu cũng được giám sát bởi cộng đồng, do Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp chủ trì.
• Cơ quan quản lý nhà nước về đấu thầu tại các bộ, ngành, địa phương thực hiện giám sát thường xuyên đối với các gói thầu trên địa bàn hoặc lĩnh vực quản lý.
• Người có thẩm quyền giám sát các dự án, dự toán mua sắm thuộc phạm vi quản lý của mình.
• Nội dung giám sát bao gồm:
  • Hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu.
  • Đánh giá hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất.
  • Quy trình tổ chức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư.
• Trình tự, thủ tục giám sát gồm: chuẩn bị, thực hiện và báo cáo kết quả giám sát.

10. Điểm mới về lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế

Quy định về lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế tại Điều 55 luật đấu thầu 2023 đã bổ sung một số quy định mới đáng chú ý nhằm giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động đấu thầu mua thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm và thiết bị y tế. Điểm nổi bật về đấu thầu trong lĩnh vực y tế đó là các cơ sở y tế công lập tự quyết định mua thuốc ngoài danh mục thuốc chi trả của bảo hiểm y tế, mua vắc xin để tiêm chủng theo hình thức dịch vụ.

1. Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thể lựa chọn nhà thầu cung cấp hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế theo một trong các cách thức sau đây:

• Lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu cung cấp hóa chất, vật tư xét nghiệm và nhà thầu trúng thầu chịu trách nhiệm cung cấp thiết bị y tế để sử dụng hóa chất, vật tư xét nghiệm đó theo yêu cầu của chủ đầu tư; nhà thầu không chuyển giao quyền sở hữu, chỉ chuyển giao quyền sử dụng thiết bị y tế cho cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
• Lựa chọn nhà thầu theo số lượng dịch vụ kỹ thuật.
• Lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu cung cấp thiết bị y tế, hóa chất, vật tư xét nghiệm: Nhà thầu chuyển giao quyền sở hữu thiết bị y tế và hóa chất, vật tư xét nghiệm cho chủ đầu tư kể từ khi hợp đồng giữa các bên có hiệu lực.
• Lựa chọn nhà thầu cung cấp thiết bị y tế theo quy định của pháp luật về đấu thầu.
• Lựa chọn nhà thầu cung cấp hóa chất, vật tư xét nghiệm để vận hành thiết bị y tế đã có.
• Lựa chọn nhà thầu cung cấp dịch vụ kỹ thuật theo quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh.

2. Đối với việc mua thuốc không thuộc danh mục thuốc do quỹ bảo hiểm y tế chi trả, mua vắc xin để tiêm chủng theo hình thức dịch vụ, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, cơ sở y tế tự quyết định việc mua sắm trên cơ sở bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình.
3. Trường hợp các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tư nhân không chọn áp dụng quy định của luật đấu thầu năm 2023 đối với mua thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế thì cơ sở khám bệnh, chữa bệnh đó chỉ được thanh toán từ nguồn quỹ bảo hiểm y tế theo đúng giá mặt hàng thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế theo đơn giá đã trúng thầu của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh công lập tuyến tỉnh, tuyến trung ương hoặc cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cùng cấp chuyên môn kỹ thuật trên cùng địa bàn.

11. Quy định chi tiết về ưu đãi trong mua thuốc

Việc ưu đãi trong quá trình mua thuốc được thực hiện theo Điều 10 của luật đấu thầu 2023, đồng thời tuân thủ các quy định sau:

• Đối với các loại thuốc có tối thiểu 03 hãng sản xuất trong nước, đáp ứng đầy đủ tiêu chí kỹ thuật theo quy định của Bộ Y tế cũng như yêu cầu về chất lượng và giá cả, chủ đầu tư có quyền quyết định yêu cầu nhà thầu chào thầu thuốc có xuất xứ trong nước đối với mặt hàng này.
• Đối với thuốc thuộc danh mục do Bộ Y tế công bố, có ít nhất 03 hãng trong nước sản xuất trên dây chuyền đạt tiêu chuẩn EU-GMP hoặc tương đương, đồng thời đáp ứng tiêu chí kỹ thuật, chất lượng, giá cả và khả năng cung ứng, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu phải quy định rõ ràng nhà thầu chỉ được chào thầu thuốc có xuất xứ trong nước.

Bộ Y tế có trách nhiệm công bố danh mục thuốc theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 56 của Luật Đấu thầu 2023.

12. Bổ sung thêm vào nội dung kế hoạch lựa chọn nhà thầu

Khoản 8 Điều 39 Luật Đấu thầu 2023 cho phép tùy chọn mua thêm đến 30% khối lượng tương ứng trong hợp đồng khi xây dựng kế hoạch lựa chọn nhà thầu cụ thể:

hi lập kế hoạch lựa chọn nhà thầu, chủ đầu tư có thể bao gồm tùy chọn mua thêm lên đến 30% khối lượng tương ứng của hợp đồng. Điều này cho phép chủ đầu tư linh hoạt trong việc đáp ứng nhu cầu phát sinh mà không cần tiến hành quy trình đấu thầu mới. Lưu ý, giá gói thầu trong kế hoạch không bao gồm giá trị của tùy chọn mua thêm này.

13. Sửa đổi mức đảm bảo dự thầu đối với lựa chọn nhà thầu

Căn cứ quy mô và tính chất của từng dự án, dự án đầu tư kinh doanh, gói thầu cụ thể, mức bảo đảm dự thầu trong hồ sơ mời thầu được quy định như sau:

• Đối với gói thầu xây lắp, hỗn hợp có giá trị không vượt quá 20 tỷ đồng, hoặc gói thầu mua sắm hàng hóa, dịch vụ phi tư vấn có giá trị không quá 10 tỷ đồng, mức bảo đảm dự thầu dao động từ 1% đến 1,5% giá gói thầu.
• Các gói thầu không thuộc trường hợp nêu trên sẽ áp dụng mức bảo đảm dự thầu từ 1,5% đến 3% giá gói thầu.
• Riêng đối với lựa chọn nhà đầu tư, mức bảo đảm dự thầu được xác định từ 0,5% đến 1,5% tổng vốn đầu tư của dự án đầu tư kinh doanh.

14. Thời hạn hoàn trả đảm bảo dự thầu

Theo khoản 8 Điều 14 Luật Đấu thầu 2023, thời gian hoàn trả bảo đảm dự thầu đã được rút ngắn xuống còn 14 ngày tính từ ngày kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư được phê duyệt, cụ thể: 

Bên mời thầu có trách nhiệm hoàn trả hoặc giải tỏa bảo đảm dự thầu cho nhà thầu, nhà đầu tư không được lựa chọn theo thời hạn quy định trong hồ sơ mời thầu nhưng không quá 14 ngày kể từ ngày kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư được phê duyệt. Đối với nhà thầu, nhà đầu tư được lựa chọn, bảo đảm dự thầu được hoàn trả hoặc giải tỏa khi hợp đồng có hiệu lực.

Tương tự, trường hợp nhà thầu, nhà đầu tư từ chối gia hạn thì hồ sơ dự thầu sẽ không còn giá trị và bị loại; bên mời thầu phải hoàn trả hoặc giải tỏa bảo đảm dự thầu cho nhà thầu, nhà đầu tư trong thời hạn 14 ngày kể từ ngày bên mời thầu nhận được văn bản từ chối gia hạn.

15. Bổ sung thêm trường hợp không được hoàn trả đảm bảo dự thầu

Theo khoản 9 Điều 14 Luật Đấu thầu 2023, bảo đảm dự thầu không được hoàn trả trong các trường hợp sau đây:

• Sau thời điểm đóng thầu và trong thời gian có hiệu lực của hồ sơ dự thầu, nhà thầu, nhà đầu tư rút hồ sơ dự thầu hoặc có văn bản từ chối thực hiện một hoặc các công việc đã đề xuất trong hồ sơ dự thầu theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu.
• Nhà thầu, nhà đầu tư có hành vi vi phạm quy định tại Điều 16 Luật Đấu thầu 2023 hoặc vi phạm pháp luật về đấu thầu dẫn đến phải hủy thầu theo quy định tại điểm d và điểm đ khoản 1, điểm d và điểm đ khoản 2 Điều 17 Luật Đấu thầu 2023.
• Nhà thầu, nhà đầu tư không thực hiện biện pháp bảo đảm thực hiện hợp đồng theo quy định tại Điều 68 và Điều 75 Luật Đấu thầu 2023.
• Nhà thầu không tiến hành hoặc từ chối thương thảo hợp đồng (nếu có) trong thời hạn 05 ngày làm việc đối với đấu thầu trong nước và 10 ngày đối với đấu thầu quốc tế kể từ ngày nhận được thông báo mời thương thảo hợp đồng hoặc đã thương thảo hợp đồng nhưng từ chối hoàn thiện, ký kết biên bản thương thảo hợp đồng, trừ trường hợp bất khả kháng.
• Nhà thầu không tiến hành hoặc từ chối hoàn thiện hợp đồng, thỏa thuận khung trong thời hạn 10 ngày đối với đấu thầu trong nước và 20 ngày đối với đấu thầu quốc tế kể từ ngày nhận được thông báo trúng thầu của bên mời thầu, trừ trường hợp bất khả kháng.
• Nhà thầu không tiến hành hoặc từ chối ký kết hợp đồng, thỏa thuận khung trong thời hạn 10 ngày đối với đấu thầu trong nước và 20 ngày đối với đấu thầu quốc tế kể từ ngày hoàn thiện hợp đồng, thỏa thuận khung, trừ trường hợp bất khả kháng.
• Nhà đầu tư không tiến hành hoặc từ chối hoàn thiện hợp đồng trong thời hạn 15 ngày đối với đấu thầu trong nước và 30 ngày đối với đấu thầu quốc tế kể từ ngày nhận được thông báo trúng thầu của bên mời thầu, trừ trường hợp bất khả kháng.
• Nhà đầu tư không tiến hành hoặc từ chối ký kết hợp đồng trong thời hạn 15 ngày đối với đấu thầu trong nước và 30 ngày đối với đấu thầu quốc tế kể từ ngày hoàn thiện hợp đồng, trừ trường hợp bất khả kháng.

Những quy định này nhằm đảm bảo tính nghiêm túc của nhà thầu khi tham gia đấu thầu, tránh tình trạng trúng thầu nhưng không thực hiện hợp đồng, gây ảnh hưởng đến quá trình triển khai dự án.

16. Đấu thầu qua mạng được áp dụng với tất cả các gói thầu từ năm 2025

Theo điểm b khoản 1 Điều 50 Luật Đấu thầu 2023: “Từ ngày 01 tháng 01 năm 2025, áp dụng đấu thầu qua mạng đối với tất cả các gói thầu, trừ trường hợp không đấu thầu trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia theo quy định tại khoản 5 Điều 50.” (Luật Đấu thầu 2013 chưa quy định điều này).

17. Bổ sung các thông tin yêu cầu cập nhật trên Hệ thống e-GP

Tại điều 7 Luật Đấu thầu 2023 đã bổ sung quy định cập nhật thông tin về lựa chọn nhà đầu tư, đồng thời, bổ sung thêm các thông tin phải đăng tải khi lựa chọn nhà thầu như: Thông tin dự án, hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, các nội dung sửa đổi, làm rõ hồ sơ (nếu có), thông tin chủ yếu về hợp đồng, kết quả thực hiện hợp đồng của nhà thầu.

1. Thông tin về lựa chọn nhà thầu bao gồm:

• Thông tin về dự án, kế hoạch lựa chọn nhà thầu;
• Thông báo mời quan tâm, thông báo mời sơ tuyển;
• Thông báo mời thầu;
• Danh sách ngắn;
• Hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu và các nội dung sửa đổi, làm rõ hồ sơ (nếu có);
• Kết quả mở thầu đối với đấu thầu qua mạng;
• Kết quả lựa chọn nhà thầu;
• Thông tin chủ yếu của hợp đồng;
• Thông tin xử lý vi phạm pháp luật về đấu thầu;
• Thông tin về kết quả thực hiện hợp đồng của nhà thầu;
• Thông tin khác có liên quan.

2. Thông tin về lựa chọn nhà đầu tư bao gồm:

• Thông tin về dự án đầu tư kinh doanh theo quy định tại khoản 2 Điều 47 của Luật Đấu thầu 2023;
• Thông báo mời quan tâm, hồ sơ mời quan tâm; kết quả mời quan tâm;
• Thông báo mời thầu, hồ sơ mời thầu và các nội dung sửa đổi, làm rõ hồ sơ (nếu có);
• Kết quả lựa chọn nhà đầu tư;
• Thông tin chủ yếu của hợp đồng;
• Thông tin xử lý vi phạm pháp luật về đấu thầu;
• Thông tin khác có liên quan.

3. Các thông tin quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này được đăng tải trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, trừ dự án, dự án đầu tư kinh doanh, gói thầu có chứa thông tin thuộc danh mục bí mật nhà nước.

II. Quy định cụ thể các hành vi và xử phạt trong đấu thầu 2023

1. Quy định cụ thể các hành vi bị cấm trong đấu thầu

1.1. Hành vi thông thầu

Thông thầu là hành vi thông đồng giữa các bên trong quá trình đấu thầu nhằm làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư. Hành vi này có thể xảy ra giữa:

• Các nhà thầu với nhau (để dàn xếp người thắng thầu, nâng giá thầu, chia sẻ hợp đồng)
• Nhà thầu với bên mời thầu (để hưởng lợi bất hợp pháp)

1.2 Gian lận trong đấu thầu

Gian lận trong đấu thầu là việc cung cấp thông tin không trung thực để làm sai lệch kết quả đấu thầu, bao gồm:

• Làm giả tài liệu trong hồ sơ dự thầu (hợp đồng, báo cáo tài chính, năng lực kỹ thuật, nhân sự…)
• Khai báo sai sự thật về kinh nghiệm, năng lực tài chính để trúng thầu
• Dùng danh nghĩa công ty khác để dự thầu, nhưng thực tế không có năng lực thực hiện

1.3.  Hành vi cản trở trong đấu thầu

Cản trở trong đấu thầu là hành vi cố tình gây khó khăn, làm ảnh hưởng đến quá trình đấu thầu công khai, bao gồm:

• Cản trở nhà thầu khác nộp hồ sơ (đe dọa, phá hoại)
• Không phát hành hồ sơ mời thầu theo đúng quy định
• Tạo điều kiện ưu tiên cho một nhà thầu cụ thể, gây bất lợi cho các nhà thầu khác

1.4. Không bảo đảm công bằng, minh bạch trong đấu thầu

Công bằng và minh bạch là nguyên tắc cốt lõi trong đấu thầu. Một số hành vi vi phạm nguyên tắc này bao gồm:

• Lập hồ sơ mời thầu theo hướng có lợi cho một nhà thầu cụ thể
• Không công khai thông tin đấu thầu theo đúng quy định
• Thay đổi tiêu chí đánh giá hồ sơ dự thầu một cách bất hợp lý

1.5.  Tiết lộ, tiếp nhận những tài liệu, thông tin trái quy định trong quá trình lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư

Tiết lộ thông tin đấu thầu là hành vi cung cấp thông tin mật về quá trình lựa chọn nhà thầu cho các bên liên quan nhằm trục lợi. Một số hình thức phổ biến bao gồm:

• Bên mời thầu tiết lộ giá dự thầu của các nhà thầu khác
• Cố tình để nhà thầu tiếp cận thông tin không công khai để có lợi thế trong đấu thầu
• Nhận hối lộ để cung cấp tài liệu đấu thầu nội bộ

1.6. Chuyển nhượng thầu trong đấu thầu

Chuyển nhượng thầu trái phép là việc nhà thầu trúng thầu nhưng không thực hiện hợp đồng mà chuyển nhượng toàn bộ hoặc một phần công việc cho bên khác mà không có sự đồng ý của chủ đầu tư. Một số hình thức vi phạm bao gồm:

• Nhà thầu chính giao toàn bộ công việc cho nhà thầu phụ
• Ký hợp đồng xong rồi bán lại gói thầu để hưởng chênh lệch

2. Nguyên tắc xử lý vi phạm trong đấu thầu

Theo Điều 87 của Luật Đấu thầu 2023 đưa ra các nguyên tắc chung về xử lý vi phạm, như các hình thức xử phạt và trách nhiệm bồi thường thiệt hại, cụ thể như sau:

1. Tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm quy định của pháp luật về đấu thầu thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; trường hợp gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
2. Ngoài việc bị xử lý theo quy định tại khoản 1 Điều này, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi Cấm tham gia hoạt động đấu thầu: Tổ chức, cá nhân vi phạm nghiêm trọng có thể bị cấm tham gia đấu thầu từ 6 tháng đến 5 năm, tùy theo mức độ vi phạm. Ngoài ra, tổ chức, cá nhân gây thiệt hại còn phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
3. Thẩm quyền quyết định cấm tham gia hoạt động đấu thầu được quy định như sau:

a) Người có thẩm quyền cấm tham gia hoạt động đấu thầu đối với các dự án, dự án đầu tư kinh doanh, dự toán mua sắm trong phạm vi quản lý của mình;

b) Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở Trung ương, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cấm tham gia hoạt động đấu thầu trong phạm vi quản lý của Bộ, ngành, địa phương;

c) Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cấm tham gia hoạt động đấu thầu trong phạm vi quản lý của Bộ và trên phạm vi toàn quốc.

4. Quyết định cấm tham gia hoạt động đấu thầu phải được gửi cho tổ chức, cá nhân bị xử lý và cơ quan, tổ chức có liên quan; đồng thời gửi đến Bộ Kế hoạch và Đầu tư và phải đăng tải trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.

5. Chính phủ quy định chi tiết các khoản 2, 3 và 4 Điều này.

2.2  Xử lý vi phạm Điều 125 của Nghị định số 24/2024/NĐ-CP

Xử lý vi phạm Điều 125 của Nghị định số 24/2024/NĐ-CP quy định chi tiết hơn về thẩm quyền, trình tự, thủ tục và các biện pháp xử lý cụ thể đối với từng hành vi vi phạm.

1. Thời gian cấm tham gia hoạt động đấu thầu: Từ 03 đến 05 năm: Áp dụng cho các hành vi vi phạm quy định tại các khoản 1, 2, 4 và điểm a khoản 3 Điều 16 Luật Đấu thầu 2023.
   • Từ 01 đến 03 năm: Áp dụng cho các hành vi vi phạm tại điểm b, c khoản 3; khoản 5; điểm g, h, i, k, l khoản 6; khoản 8; khoản 9 Điều 16 Luật Đấu thầu năm 2023.
   • Từ 06 tháng đến 01 năm: Áp dụng cho các hành vi vi phạm tại các điểm a, b, c, d, đ, e khoản 6 và khoản 7 Điều 16 Luật Đấu thầu năm 2023.

       Đối với nhà thầu liên danh, nếu một hoặc một số thành viên vi phạm, việc cấm tham gia hoạt động đấu thầu sẽ áp dụng cho tất cả các thành viên, trừ một số trường hợp cụ thể được quy định tại Điều 16 Luật Đấu thầu 2023.

2. Thời hiệu áp dụng biện pháp cấm tham gia hoạt động đấu thầu: Là 10 năm kể từ ngày xảy ra hành vi vi phạm.
3. Thẩm quyền ban hành quyết định cấm tham gia hoạt động đấu thầu:
4. Nội dung của quyết định cấm tham gia hoạt động đấu thầu:
5. Quyền khiếu nại: Tổ chức, cá nhân bị cấm tham gia hoạt động đấu thầu có quyền khởi kiện ra Tòa án theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự nếu không đồng ý với quyết định cấm.
6. Xử lý đối với thành viên tổ chuyên gia, tổ thẩm định:

Nếu có hành vi vi phạm, ngoài việc bị cấm tham gia hoạt động đấu thầu, còn bị thu hồi chứng chỉ nghiệp vụ chuyên môn về đấu thầu.

Nhìn chung, Luật Đấu thầu mới nhất 2023 đã có nhiều sửa đổi, bổ sung quan trọng nhằm nâng cao tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong hoạt động đấu thầu. Việc cập nhật hướng dẫn Luật Đấu thầu 2023 sẽ giúp doanh nghiệp và cơ quan quản lý hiểu rõ hơn về những thay đổi trong quy trình lựa chọn nhà thầu, phương thức đấu thầu và trách nhiệm pháp lý. Bên cạnh đó, quy định về xử lý vi phạm trong đấu thầu cũng được siết chặt, với các chế tài nghiêm khắc nhằm ngăn chặn gian lận, đảm bảo môi trường đấu thầu lành mạnh. Để tránh rủi ro và đảm bảo quyền lợi khi tham gia đấu thầu, các doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu và tuân thủ chặt chẽ các quy định của Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 cùng các văn bản hướng dẫn đi kèm. 

📞 Hotline: 090 283 1123
📧 Email: notevn.jsc@gmail.com
🌐 Website: note.edu.vn
🏢 Địa chỉ: Đường D4, KDC Hồng Loan, P. Hưng Thạnh, Q. Cái Răng, TP. Cần Thơ

🔹 Kết nối với chúng tôi trên Facebook để cập nhật tin tức mới nhất:
📌 🌍 Facebook: Viện Đào tạo quản trị và Hợp tác quốc tế